مقاله ها
شریعتی و علوم انسانی در ایران

یکی از نهادهای مهم دوران جدید تاریخ بشری نهاد آکادمی یا دانشگاه است اگرچه در دوران ها گذشته نیز آکادمی وجود داشته است اما این نوع فرم از دانش بشری که با سنجه خرد دانسته بشری را در دستگاه مفهومی کشد از دستاوردهای دوران جدید است. در این زمینه کانت با نوشتن «مجادله در باب دانشکده» کوشید این فرم از دانش بشری را بفلسفد. بعد از کانت نیز بسیاری از فیلسوفان بزرگ مثل فیشته، هگل، شوپنهاور، شلایرماخر و دیگران در این زمینه تامل فلسفی داشته اند. اما این فرم از دانش تنها فرم دانش شناخته نشد، بلکه این فرم از دانش افزون بر سنجه خرد می کوشد دانستن را در دستگاه یا سیستمی از مفاهیم عرضه کند.

قدرت ملی و هنر های نمایشی

چکیده

ردگیری فرمهای متنوع واقعیت شگفتآور

بنیادهای منطق علم فرهنگ
Tugendhat Ernst 0Wolf´Ursula, 1986, logisch semantisch Propadeutik Stuttgart.
Uwe Wirth, 2008, Kulturwissenschaft ´´Suhrkamp Verlag Frankfurt am Main.
Ernst Cassirer, 1998, Die Philosophie der Aufklarung Hamburg Meineverlag.

چگونه میتوان تاریخ ایران را نوشت؟

چگونه میتوان تاریخ ایران را نوشت؟ پاسخ، شاید با پرسشی دیگر داده شود و آن اینکه: مگر تاریخ ایران نوشته نشده است و اصولا" چه ضرورتی به تاریخ نویسی دوباره وجود دارد؟ اگر بخواهیم مبنا را بر آگاهی قرار دهیم تا از آگاهی فردی به آگاهی اجتماعی و آنگاه به آگاهی تاریخی برسیم، میتوان گفت که تاریخ مینویسیم تا به یک چنین آگاهی تاریخی برسیم، تا روابط و مناسبات خود را با دیگران، روشن و تنظیم کنیم.
۱ـ سید جواد طباطبایی، دیباچهای بر نظریهی انحطاط ایران، نشر نگاه معاصر، تهران ۱۳۸۰
۲ـ فروغ فرخزاد، دیوان اشعار، شعر آیههای زمینی، تهران ۱۳۷۸
۳ـ محمد عابد جابری، جدال کلام، عرفان و فلسفه در تمدن اسلامی، ترجمهی رضا شیرازی، انتشارات یادآوران، تهران ۱۳۸۰
۴ـ محمدرضا نیکفر، هایدگر به چه کار ما میآید؟، مجلهی نگاه نو، شمارهی ۳۲، صفحات ۱۰۷ تا ۱۴۰
۵ - Dasein
۶ - Hermann Cohen, Religion der Vernunft aus den Quellen des Judentums, zweite Auflage, Joseph Metzler Verlag, Köln ۱۹۵۹, S. ۲۹۱
۷- Hermann Cohen, a.a.O., S. ۳۰۵
۸- Vgl.: Karl Lowith, Weltgeschichte und Heilgeschehen, Metzler Verlag, Stuttgart, S. ۱۵۸ ۱۷۲
۹ـ سعید حجاریان، شاهد قدسی و شاهد بازاری، مقالهی جرقه¬های تاریخیگری، انتشارات طرح نو، تهران ۱۳۸۰
۱۰ـ محمدرضا نیکفر، دکارت در قبیلهی ما، مجلهی نگاه نو
۱۱ـ ایمانوئل کانت، سنجش خرد ناب، ترجمهی میرشمس الدین ادیب سلطانی، انتشارات امیرکبیر، تهران ۱۳۶۲
۱۲ـ سید جواد طباطبایی، بحثی دربارهی فلسفهی روح در فلسفهی هگل، نشر دانش، سال پنجم، شمارهی ۶، مهر و آبان ۱۳۶۴
۱۳ـ جلال ستاری، زمان و قصه و نقد حال، فصلنامهی تئاتر، شمارهی دوم و سوم، ۱۳۶۷، صفحات ۸۷ تا ۱۱۹
۱۴ـ خواجه عبدالله انصاری، سخنان پیر هرات، به کوشش محمد جواد شریعت، ۱۳۵۶، صفحهی ۵۲
۱۵ـ جلال همایی، دو رساله در فلسفهی اسلامی، تجدد و امثال حرکت جوهری، انجمن شاهنشاهی فلسفهی ایران ۱۳۵۶
۱۶ـ سید حسین نصر، نظر متفکران اسلامی دربارهی طبیعت، چاپ چهارم، تهران ۱۳۷۷، صفحات ۱۸۴ تا ۱۹۳
۱۷ Ernst Cassirer, Philosophie der symbolischen Formen, ۲. Teil, Mytische Denken, Bruno Cassirer Verlag, Berlin ۱۹۲۵, S. ۱۵۲
۱۸ـ آنه ماری شیمل، ابعاد عرفان اسلام، ترجمهی عبدالرحیم گواهی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول ۱۳۷۴، صفحات ۲۳۰ تا ۲۵۹
۱۹ـ سیدجواد طباطبایی، ابن خلدون و علوم اجتماعی، وضعیت علوم اجتماعی در تمدن اسلامی، انتشارات طرح نو، تهران ۱۳۷۴ ، صفحات ۲۱۴ و ۲۱۵
۲۰ـ داریوش شایگان، هانری کربن و آفاق تفکر معنوی اسلام ایرانی، ترجمهی باقر پرهام، چاپ اول، بهار ۱۳۷۱، صفحات ۲۸۴ تا ۳۵۷
۲۱ـ داریوش شایگان، همان، صفحهی ۸۱

ما نيز مردمي هستيم

ضرورت تحليل جامعه شناسانه براي برخورد با بسياري از مسايل قابل طرح در اين حوزه و پرسشهاي اجتماعي كشور ما، سالهاست به اشكال مختلف از جانب دستاندركاران مطرح است. اگر چه برنامه هاي پنج ساله، 20 ساله، طرح جامع و سرزميني و ... اين ضرورت را در سطح مشخصتري يادآوري ميكند.

تاريخ نويسي از نوع آقاي طباطبايي

تاريخ نويسي بنا به روايتي منشأ خود را در يونان مييابد. هرودوت و تودوكيدويس هر كدام كوشيدن تاريخ بنويسند. اما تاريخي كه هر دو مينوشتند ابعاد گوناگون و متنوعي را در بر ميگرفت.

موانع معرفتی توسعه اجتماعی در ایران

[1] عبداله نصری – رویا رویی با تجدد صفحه 19و20
[2] جواد منصوری ایران،،عزم ملی برای توسعه ی علمی و فرهنگی صفحه 112 7
[3] همان صفحه 113
[4] استفانی کرونین – تجدد امرانه ص 138
[5] همایون کاتوریان – اقتصاد سیاسی ایران صفحه 155
[6] رضا منصوری – همان صفحه 115
[7] همایون کاتوریان همان صفحه 253
[8] سید هادی عربی و علیرضا لشکری – توسعه د اینه تحولات صفحه 30
[9] والنتین مقدم – ایران پس از انقلاب صفحه 42
[10]سفر نفس به کوشش عبداله نصری ص 85-- مهدی حائری یزدی
[11] شارل زید و شلرل ریست،تاریخ عقایداقتصادی ترجمه کریم سنجابیی ج1 ص 132
[12] البرت هیرش - هوای نفسانی و منافع ص 125
[13] فرشاد مومنی – اقتصاد ایران در دوران تعدیل ساختاری ص 63-64
[14] سید هادی عربی و علیرضا لشکری – توسعه در اینه تحولات ص18
[15] ولفگانگ راکس، نگاهی نوبه مفاهیم توسعه، ترجمه فریده فرهی و وحید بزرگی ص 14
[16] بزون هتنه ترجمه احمد موثقی – تئوری توسعه و سه جهان ص 114
[17] سید هادی عربی و علیرضا لشکری همان ص 29
[18] همان ص 100- 101
[19] Gunter G ebauer Anthropologie 7
[20] بزون هتنه – ترجمه احمد موثقی – تئوری توسعه و سه جهان ص 230
- آلبرت هیرش ـ هواهای نفسانی و منافع ـ ترجمه محمد مالجو ـ انتشارات شیرازه ـ تهران 1379
- بژورن هتنه ـ تئوری توسعه و سه جهان ـ ترجمه احمد موثقی انتشارات قومس ـ تهران 1381
- تورج اتابکی ـ تجدد آمرانه، جامعه و دولت در عصر رضاشاه ـ ترجمه مهدی حقیقتخواه ـ نشر ققنوس ـ تهران 1385
- رضا منصوری ـ ایران 1427 عزم ملی برای توسعه علمی فرهنگی ـ نشر نو ـ تهران ـ چاپ پنجم 1384
- سید هادی عربی و علیرضا لشکری ـ توسعه در آینه تحولات ـ انتشارات سمت ـ قم 1383
- عبداله نصری ـ رویارویی با تجدد ـنشر علم ـ تهران 1386
- فرشاد مومنی ـ اقتصاد ایران در دوران تعدیل ساختاری ـ انتشارات ونگار ـ تهران 1386
- مهدی حائری یزدی ـ سفر نفس ـ به کوشش عبداله نصری ـ انتشارات نقش جهان ـ تهران 1380
- هانس دیرکس ـ انسان شناسی فلسفی ـ ترجمه محمدرضا بهشتی ـ انتشارات هرمس تهران 1380
- همایون کاتوزیان ـ اقتصاد سیاسی ایران ـ ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی ـ نشر مرکز 1385
- والنتین مقدم ـ چپ و انقلاب در ایران تحلیل انتقادی ـ در مجموعه ایران پس از انقلاب ـ مترجم دکتر علی مرشدی ـ انتشارات باز ـ تهران 1385
Gunter Gebauer ـ Anthropologie ـ Reclam Verlag Leipzig 1998

ظهور و تکوين علوم انسانی در غرب

چکیده
1-H.welzel: Noturecht und material Gerechtigkeit , Vandenhoele, 1962-S:12
2-K.o.Apel: Studientexte ´Funkkulleg Praktische Philosophie, Weinheim und Basel 1984.S74
3-K.H Ilting: Naturecht und Sittlichkeit, Klett Cotta, Stuttgart 1983 S.39
4-Platon : Felix Meiner Verlag, Politeia So80-So9b
5-Platon : Politeia, Felix Meiner Verlag, 433d.
6-H. Welzel :Naturecht und materiale Gerechtigkeit S.11
7- در آغاز قرن بیستم در فرانسه بحث هائی آغاز شد، که آیا فلسفه بطور عام و متافیزیک بطور خاص در تحول خود در قرون وسطی در هم پیوندی با مسیحیت مفاهیم نويی به دست آورده است یا نه؟ آنان که به این موضوع جواب آری می گویند عبارتند از ژیلسون (1884/1978)رگی یولیت (Regis Julivet)1891-1966 لاگراند Lsgrand 1877-1964 ژاک مارتین ( Jacqve Martin) 1882-1973 .اینان بیان می کنند که موضوعی که فلسفه از ان کمتر اطلاع داشت و با گسست مسیحی یهودی وارد آن شد، تصور مفهوم شخص در نزد خدا بود، که با مفهوم خلقت جهان به فهم آزادی و تاریخ جهان، به معنی خطی اتقاء يافت. برخی با این ایده مخالفند مثل (Emil Brehier )1876-1952 که به ایده روشنگری استناد می دهد که اين مفاهيم تنها از طريق يک حادثه تاریخی در گسست از مسيحيت انجام گرفته است.
8-Heinrich Schmidinger :Metaphysik 2 Auflag: S.107.Kohlhammer
9-Jüngen Mittelstrass :Der Flug der Eule :S.145 Suhrkamp
10-Heirich Schmidiga S.110
11ـ همانجا
12ـ همانجا
13-K.Löwith:Weltgschicht und Heilsgeschehen, Metzlersche Verlagbuchhandlung,Stuttgart,1983
14- همانجا
15- همانجا
16- E.Cassirer: Die Philosophie der Aufklrüng Flix Meiner Verlag, S.214
17- E.Cassierer: S.278
18-A.Klempt:die Säkularisierung der universalhistorischen Auffassung zu Wandel des Geschichtsdenkens in 16. und 17. Jahrhundert :Göttingen, Berlin, Frankfurt 196.S.11
19- Hegel :Vorlesung über Geschichte der Philosophie, Suhrkamp .S.20-25
اگر تفسير ارنست بلوخ، فيلسوف آلمانی، را از فيلسوفان مسلمان همچون ابن سينا و ابن رشد مورد دقت قرار دهيم در خواهيم يافت که او درک خاصی در شکل تحولات رونسانس دارد و مسلمانان را در شکل گيری اين واقعه ی مهم دخيل می داند. ارنست بلوخ در کتاب ابن سينا و چپ های ارسطويی بر اين باور است که از درک ارسطو از ماده و غايت مندی آن دو تفسير در تاريخ فلسفه مجال بروز يافت. اولی، درک قرون وسطايی از توماس اکوويناس، يک از مهم ترين الهيون کليسای کاتوليک ارائه شد که ماده را منفعل می داند و نيروی کنا در کنش ماده را نه در درون آن، بلکه بيرون آن می جويد. اما چپ های اسطويی که ابن سينا و ابن رشد که نماينده ی بزرگ آن هستند، ماده را قديم می دانند و آغاز بودن و کنش را در خود ماده می بيند. بلوخ بر اين باور بود که درک ارسطويان چپ يعنی فيلسوفان مسلمان در انديشه ی جوردانو بورونو و رنسانس تاثير داشته است.
Bloch: Avicenna und die aristotelische Linke in das Materialismumproblem; Gesamt.7, Suhrkamp, B. 7; S. 526)
20-A.Klempt :Die Säkularisiug der Universal historisch Auffasung S.42
21-Studia hmanitatis
در این مورد مطالعات هومانیستی که دستورالعملی بود،که برای کتابخانه توسط (Tommuso Parentuccli ، که بعدا پاپ شد، نوشته شده بود. او آن را برای تنظیم و به نظم آوردن کتابخانه San Marcoتهیه کرده بود. نگاه کنید :
A: Buck :Studien zu Humanismus und Renaissance. Gesammelte Aufsätze aus den Jahr 1981-1990, Verlag: Harraowitz
22-A.Buck .Die italienische Renaissance aus der sicht des Jahrhunderts, Steiner Verlag , S.15
23-E.Grassi: Humanismus und Marxismus, Rinbeck b. Hamburg Rowolth, S.74
24-Cicero: über den Redner Felix Meiner Verlag, S.588
25-E.Meuthen : Humanismus und Geschichte Unterricht in :Humanismus und Historiographie hg. v. A. Buck :Weinheim 1991:s.1025-
26- Cicero: Über den Redner zweites Buch; Felix Meiner Verlag S.36 ;S. 278
27-J.Habemas: Die Klassische Lehre von der Politik in ihrem Verhältnisse zur Sozialphilosophie. in Theorie und Praxis Frankfurt, Suhrkamp Verlag. 1993.S.63
28-Jurgen Mittelstrasse: Der Flug der Eule:Suhrkamp:1989 .S.62
29-Hegl: Phänomenologie der Geistes Felix Meiner Verlag, .1979III 28
30-Wolfgang Frühwald, Ein Denkschrift, Geistes Wissenschaften heute, Suhrkamp: Taschenbuch Wissenschaft.1991.S.30
31- همانجا
- در سنت فکری ایران دوران اسلامی، دانشمندان مسلمان از فارابی که در کتاب «احصاءالعلوم» کوشيد به دسته بندی علوم بپردازد و علوم زمان خود را در پنج فصل طبقه بندی کند. فصل اول؛ علم زبان، فصل دوم؛ علم منطق و بخش های آن، فصل سوم؛ علوم تعليمی که عبارتند از حساب و هندسه و علم نجوم، علم موسيقی، علم انفال و علم حيل، فصل چهارم؛ علوم طبيعی و بخش های آن، فصل پنجم، علوم مدنی و بخش های آن، علم فقه و علم کلام. يا جريان اخوان صفا که تقسيم بندی در علوم زمان خود صورت داده اند. آنان مثلا علوم را به سه قسمت تقسيم کرده اند:
الف ـ علوم اوليه
ب ـ علوم دينی
ج ـ علوم فلسفی.
اين سنت تقسيم بندی علوم به اشکال مختلف در نزد دانشمندان مسلمان ادامه يافت تا در مکتب اصفهان ميرفندرسکی رساله ی صناعيه از دوازده بخش علوم صحبت کرد. متأسفانه این سنت علمی در دوران جديد به کلی فراموش شده است و نظام دانش ایران بی هیچ کوشش نظری برای طبقه بندی علوم عمل می کند.
32-Wolfgang Frühwald: Geistes Wissenschaften heute:S.21
33-Kant : Kritik der reinen Vernunft, Felixe Meiner Verlag, B.860
34-Wolfgang Frühwald :Geistes Wissenschaft heute S.22
35-Hegel:Wissenschaff der Logik, Suhrkamp Verlag S.149
36_ Charles P. Snow : (1967) :Die zwei Kulturen .Literarisch und Naturwissenscheftisch Intelligen Stuttgart, Klett Cotta :Originalität: The two Cultures a second look London 1959
37- moral Sience
38-J. St. Mill:A system of logic. :Raliocinative and Inductive .Bing a Connected view of the Principles of Evidence and the methods of Scientific investigation London 1872
39- پیر بل: منطق دکارتی را که برای نوشتن لغتنامه خود، که گونه ای نگاه به تاریخ بود، به منطق
Port Royal که ریشه در منطق رواقیون داشت، ارتقاء داد. او بین دیالکتیک به مثابه ی آموزه ی خلاقانه در مقابل آموزه ی تحلیلی تفاوت قائل شد و از این نظر در منطق علوم اجتماعی باید مورد توجه قرار گيرد.
40-Annika Krüger : Verstehen als Geschehen : Wehrhahn Verlag 2007 . S.22
41-Wolf Lepenies : Die drei : Kulturen : Soziologie Zwischen Literatur und Wissenschaft . München ,Wien 1985
42- Renate Breuninger: Die Philosophie der Subjektivität im Zeitalter der Wissenschaften, Klett-Cotta, S.85
43- همانجا، ص. 89
44-Kant : Der Streit der Fakultät in Werk in Sechs Bänden, Hg :Weischedel : Darmstadt
45-Fichte : (1807) Deduzierter plan einer zu Berlin zur errichtenden höheren Lehranstalt die in gehörigen Verbinden mit eine Akademie der Wissenschaften in Weischedel (Hg) 1960 : Idee und Wirklichkeit einer Universität .Dokument zur Geschichte der Friedrich _ Wilhelm _ Universitäre zu Berlin S.30-31
46-Dieter Burdorf : Hr. Reinold Schmücker, Dialogische Wissenschaft .Perspektiven der Philosophie Wien ,Zürich 1998; S.47

گذار آگاهي به خودآگاهي از مسير امر مطلق

اگر بتوان در تاريخ فلسفه قله هايي را تصور كرد، بايد گفت هگل يكي از همين قله هاست كه توانسته ابعاد فلسفه را در سطحي كيفي ارتقا دهد و تاريخ و جامعه را در فلسفه ادغام كند يا به عبارت بهتر جامعه، تاريخ و اقتصاد را موضوع فلسفه قرار دهد. از اين رو مي توان بر اين تز پا فشاري كرد كه هگل بنيانگذار علوم اجتماعي در دوره نوين است. دستاوردهاي تئوريك هگل فراوان است، اما مهم ترين آنها «پديده شناسي روح» است. در ادامه مي كوشم درگيري نظري هگل را به طور اجمالي بيان كنم. شلينگ و فيشته فلسفه را به انزوا بردند. هگل مي خواست از طريق پديده شناسي دوباره فلسفه را از انزوا درآورد.
روزنامه اعتماد، شماره 2480 به تاريخ 8/6/91، صفحه 12 (انديشه)

هنوز زنده است آنچه رخداده است

دورهی یونان
در یافتن منشأ تاریخ، همواره باید به تنش میان تاریخ و شعر توجه کرد. این تنش را میتوان به دوران یونان باستان رساند؛ آنجا که حماسههای یونانی مدعی گونهای روایت تاریخ و انتقال سرگذشت گذشتگان از این طریق شدند.
منتشر شده در : ماهنامهي سوره انديشه/ شمارهي 63-62/ شهريور و مهر 91

اطلاعیه
دوستان سایت فلسفه
احتراماً؛ دوست و همکار ما
دکتر محمدعلی مرادی
پس از یک بیماری کوتاه در تاریخ 97/04/31 از میان ما رفت. ما برآنیم تا در تداوم چهار دهه فعالیت نظری و عملی دکتر محمدعلی مرادی سایت فلسفه را حفظ و با جمع آوری فایل های صوتی و تصویری کلاس ها، سخنرانی ها و دیگر مطالب او، راهش را تداوم بخشیم.
از همین رو از همه کسانی که فایل صوتی، فایل تصویری، سخنرانی، کلاس ها، عکس، دست نوشته یا هرگونه آثار او را در اختیار دارند تقاضا می شود آنها را به آدرس زیر ارسال نمایند تا در سایت فلسفه در اختیار همگان قرار گیرد.
webit91@gmail.com
با سپاس خانواده و دوستان دکتر محمد علی مرادی
عناوین آخرین مقالات
آمار بازدیدکنندگان
- دفعات بازدید از سایت: 865,642
- تعداد بازدیدکنندگان: 70,725