تأملی فلسفی بر فیلم «اژدها وارد میشود» با نویسندگی و کارگردانی مانی حقیقی

داستان از اینجا شروع میشود که در جزیرهای، یک تبعیدی بهطور مشکوکی خودکشی میکند و این اتفاق با رخدادهای سیاسی خاصی که از قضا بسیار هم، درهم تنیده است، همزمان میشود. برای بررسی این واقعه، پلیسی سیاسی به جزیره مذکور رفته و میکوشد تا پرده از راز این قتل بگشاید. پلیس که یکی از اعضای ساواک محسوب میشود، به همراه سه نفر به جزیره میروند و با حوادث تو در تو و پیچیدهای روبهرو میشوند. آنها در جریان تحقیقات خود متوجه میشوند که فرد تبعیدی خودکشیکرده، یک «فعال سیاسی» است، کتاب «ملکوت» میخوانده و در عین حال روابطی عاشقانه با یکی از دختران جزیره داشته است. همه رخدادها بیرون از روابط
علی - معلولیاند و موضوع فیلم بیشتر معطوف به «روابط تاریخی» است؛ اینکه «حقیقت تاریخی» در این داستان چگونه رقم میخورد؟
در دوران جدید «حقیقت» از کتاب مقدس به طبیعت منتقل شد و این باور شکل گرفت که «خرد» با «طبیعت» درهم تنیده شدهاند. همزمان با این اتفاق، امر اجتماعی و تاریخی نیز برجسته شد و موضوع «تاریخ» و «حقیقت تاریخی» محور اندیشه بشر قرار گرفت؛ چرا که حقیقت تاریخی میتوانست «مشروعیت سیاسی» را رقم زند.
تاریخ با نقشی که به خود گرفت، میکوشید تا از قصهها، روایتها و اسطورهها فاصله بگیرد. در این بستر بود که «تاریخ» و «قصه» به رقابت با هم برخاستند؛ «تاریخ» با رسانه تفکرِ مفهومی و «قصه» با رسانه استعاره همراه بود و هر کدام میخواستند که حقیقت خاصه خود را بیان کنند.
تاریخ به مثابه یک «علم» مدعی بود که حقیقت در اختیار او است و میکوشید تا در این بستر، سیستمی از حقیقت را بسازد. اما قصه از این رو که ناشی از «نیروی تخیل» است، میکوشید تا با استعاره، و در نظمی هیبریدی (Hybrididität) حقیقت خود را بیان کند و چندان با خرد، میانهای ندارد.
تنش بین «تاریخ» و «قصه» که در واقع تنش بین مفهوم، استعاره، سیستم و هیبرید است، بالا گرفت و به تدریج، «تاریخ» متهم شد به اینکه فرمی از «قصه» است و با گرفتن دادهها و فکتهای واقعی، قصهپردازی میکند و اساساً تاریخ از رهگذر «استنباط حدسی» (Abduktino) ممکن میشود و این حدسها و فانتزیهایش را «حقیقت» میپندارد و گاه بر سر اینها جنگ درمیگیرد.
فیلم «اژدها وارد میشود» ساخته مانی حقیقی، داستان تنش بین تاریخ و قصه است؛ اینجا با داده و فکتهای واقعی که همه «نشانه» هستند، ماجرا و دادهها از دل رخدادهای تاریخ معاصر ایران بیرون کشیده میشود؛ دختر ابراهیم گلستان، لیلی و نوه او که مانی حقیقی است، فیلم خشت آینه، رمان «ملکوت» بهرام صادقی و سرانجام حضور شخصیت سیاسی امروز همچون سعید حجاریان و صادق زیباکلام همه دادههای واقعیاند که به آنها ارجاع داده میشود تا داستانی تخیلی متکی به «استنباط حدسی در فرم هیبریدی ساخته و مدعی شود که در صدد است «حقیقت تاریخی» را رقم زند؛ این دادهها و ردپاها کنار هم گذاشته میشوند تا که این پرسش همیشگی را مطرح سازد که «چگونه میتوان تاریخ ایران را نوشت؟» آیا تاریخ مکتوب، مدارک و مستندات همه هستی و حقیقت تاریخی را رقم میزنند؟
صداها، بوها، نواها و نغمهها، مگر ابعادی از هستی انسانی و همبودی جامعه انسانی نیستند پس چرا همواره علم تاریخ و تاریخنگار بیشتر بر مستندات مکتوب تکیه میکند؟ داستانها، شعرها، رنگها، تصویرها، استعارهها و سرانجام اسطورهها و حتی سکوتها همه در شکلگیری تاریخ و سرنوشت بشری نقش داشتهاند اما هرگز در «نوشتن تاریخ» نقشی را به عهده ندارند. این توجه به ابعاد هستیشناسانه تاریخ بود که به بیان هایدگر اکنون در قالب این پرسش بنیادین مطرح میشود که «چگونه میتوان تاریخ جهان را نوشت؟»
فارغ از درونمایه فیلم، انتخاب لوکیشن خاص، زمینههای بصری خاصی را نیز برای فیلم فراهم کرده است تا که فیلمبرداری همچون «هومن بهمنش» بتواند تصاویر خاصی از آن لوکیشنها بگیرد و با ترکیب موسیقی هیبریدی کریستف رضاعی که از موسیقی بومی آن منطقه الهام گرفته است، یک مجموعه منسجم از جنبه منطقی ترکیب و ایجاد کند.
فیلم مانی حقیقی با بهرهگیری از جلوههای دیداری و شنیداری میکوشد فضایی فراهم کند که در این فضا بتواند روایت نامأنوس، غیرمنطقی و غیرسیستمی را به جهان هیبریدی بکشاند. فیلمساز با حجم وسیع و متراکم از ایدههای تکهتکه شده میکوشد «حقیقت آغازینی» برای داستانش بسازد. اما «اژدها وارد میشود» بر این باور است که «حقیقت آغارین» میتواند پندار، حدس و احتمالی باشد پس آنچه در آغاز چون «اصلی» رخ مینمود که بس شفاف و روشن نشان میدهد در هالهای از ابهام است، رازش را کسی نمیداند و چون رازش را نیافتند ره افسانه زدند، از این رو است که «حقیقت پوشیده است» این جان کلام فیلم مانی حقیقی است یا شاید حقیقت از دورنمای هرکس «حقیقت» است پس هر کس واجد بخشی از «حقیقت» است.

عناوین آخرین مقالات
آمار بازدیدکنندگان
- دفعات بازدید از سایت: 632,759
- تعداد بازدیدکنندگان: 56,213